Residencia 'Casa de Europa'

Historia

A finca de Vista Alegre pertencía no século XVIII ao veciño mosteiro de San Martiño Pinario, sendo coñecida co nome de Horta de San Martiño e estando delimitada por un impoñente muro de pedra.

Trala desamortización, a finca foi adquirida por unha familia da burguesía compostelá. Nela decidiu construír a súa vivenda ao redor do ano 1903 en estilo colonial. Na fachada norte, no andar baixo, a casa tiña engadida unha pequena capela –cun gran retablo barroco– con acceso directo dende o interior deste andar e cunha balconada sobre ela no andar primeiro. Na fachada sur, presentaba unha ampla galería.

No ano 1996 o Consorcio da Cidade de Santiago de Compostela encargou aos arquitectos Arata Isozaki e César Portela Fernández-Jardón o Plan Director da Finca Vista Alegre. Devandito plan –dando resposta ao encargo– contemplaba a reconversión da finca en parque público e da vivenda familiar en residencia para profesores invitados, unha vez que esta foi cedida en uso á Universidade de Santiago. Tamén observaba a futura implantación de catro novos volumes destinados ao Centro de Estudos Avanzados, ao Conservatorio Superior de Música, ao Instituto para o Desenvolvemento de Galicia e Documentación Europea e un edificio habitacional igualmente de carácter universitario.

Memoria

Os principios que orientaron o proxecto, e a actuación, son os seguintes: respectar os valores de todo tipo (…) que contén o conxunto e cada unha das súas partes; recuperar e restaurar os valores de todo tipo existentes en épocas pasadas e hoxe danados ou desaparecidos; e introducir novos valores –tamén de todo tipo– compatibles cos anteriores, como consecuencia das novas actuacións que os novos usos demandan.

De carácter eminentemente social é a transformación dunha finca familiar, de uso privado, nun Parque Municipal de uso público.

Dende unha perspectiva urbanística, o principal obxectivo era reordenar a finca para acomodala aos novos usos (…) sen que se resentira a estrutura do conxunto, e a de cada unha das partes, preservando os valores ambientais e paisaxísticos de todo iso. Para logralo optouse por: respectar o antigo muro perimetral de pedra, conservándollo, restaurándollo e reconstruíndo panos do mesmo, desvirtuados co paso do tempo; preservar toda a ordenación orixinal existente (…); e todo isto tratando de acentuar (…) o carácter orixinal de cada unha das partes, e reforzar a idea e o espírito do conxunto.

No referente á arquitectura, o reto principal tiña orixe análoga ao dito anteriormente: como rehabilitar un edificio, transformándollo de vila familiar nunha residencia, cos requirimentos espaciais e tecnolóxicos que iso conleva, sen afectar á súa tipoloxía, sen cambiar o volume nin as fachadas, sen afectar á súa imaxe histórica, sen perder co cambio a súa harmonía compositiva, o seu equilibrio coa contorna, o seu carácter intimista, a súa peculiar atmosfera, ese aire decadente, un tanto ecléctico, de principios do século, que fai deste palacete un típico exemplo de arquitectura mestiza, da coñecida vulgarmente como indiana.

En canto á botánica, tódalas actuacións se orientaron a respectar e restaurar a enorme riqueza existente.

Aos aspectos construtivos prestóuselles especial atención. (…) E é a defensa do oficio construtivo, ademais do concepto, o que se exercitou na presente rehabilitación, recuperando materiais e técnicas tradicionais, investigando materiais novos ou novas formas de empregalos, profundando en técnicas coñecidas, redescubrindo oficios perdidos.

(PORTELA FERNÁNDEZ-JARDÓN)

Premios

• Primeiro premio no concurso convocado para a rehabilitación da Casa Simeón na Finca de Vista Alegre en Santiago de Compostela, 1998.

Bibliografía

• PORTELA FERNÁNDEZ-JARDÓN, César; “Casa de Europa en Santiago”, César Portela. Arquitecto. Pontevedra.
• PORTELA FERNÁNDEZ-JARDÓN, César; La Casa de Europa. CA Gráficas. Mos 2001.
• PORTELA FERNÁNDEZ-JARDÓN, César; “Casa de Europa”, Restauración y Rehabilitación, 72. Universidade Politécnica de Valencia. Valencia 2003. Páx.22-29.

Compartir